Zorg opschalen naar een nieuw landelijk normaal

foto: Aiko de Raaf

Aiko de Raaf, sinds ongeveer drie jaar kwartiermaker IZA bij VWS, probeert op diverse manieren het Integraal Zorgakkoord aan te jagen en de regio’s te helpen om het uitgevoerd te krijgen. Zijn werk kan ook Welzijn op Recept, een belangrijke interventie binnen het IZA, verder helpen. Want samenwerken moet, maar hoe doe je dat?

In 2022 werd het Integraal Zorgakkoord (IZA) opgesteld met als doel de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Duidelijk was dat dit alleen mogelijk was door anders te gaan werken, met meer samenwerking. En dat het vooral een regio-oplossing zou worden. Om het doel te bereiken maakte het ministerie van VWS afspraken met een groot aantal partijen in de zorg en stelde budget beschikbaar.

“Maar er was nog geen bestuurlijke aanjager”, aldus de Raaf. Hij vroeg zich af: “Wie helpen de regio’s om het uitgevoerd te krijgen?” De noodzaak daartoe was duidelijk: “500.000 mensen zitten zonder huisarts, inwoners krijgen nauwelijks of geen huisartsenzorg, toenemende vergrijzing met een groeiend beroep op de zorg.”

In reactie op het antwoord van VWS: ‘hoe zou je dat willen doen?’, schreef hij een opdracht en kreeg de baan. “Hoe moest ik me noemen? Speciaal gezant, zoals er al meer waren? Dat is voor mij toch meer iemand die een thema breed de wereld inslingert, een verkondiger. Ik vond het doen-aspect belangrijk. Zo werd het ‘kwartiermaker’, actief het IZA en de regio’s verder helpen.”

Regionale aanpak

Dat doet hij door signaleren, agenderen en verbinden. Zo schuift hij aan bij de regionale bestuurstafels: “Die hebben afspraken gemaakt en plannen bedacht voor hun eigen regio. Geen regio is hetzelfde, maar ze zijn wel met hetzelfde bezig. Daarom probeer ik nu om goede ideeën tussen de regio’s te laten stromen.”

Hij werkt daartoe samen met de regiovoorzitters IZA, de regiomanagers en regio-ondersteunende organisaties. Belangrijke steun komt tevens van de Vliegende Brigade, bestaande uit landelijke experts van diverse overheidsonderdelen, zoals ketenaanpak of SPUK- en IZA-gelden. “De brigade helpt vastgelopen IZA-plannen weer op gang te krijgen, door de problemen te bekijken vanuit alle kanten, niet alleen vanuit de zorgverzekeraars of gemeenten. De Vliegende Brigade maakt het regio’s mogelijk tot het juiste instrumentarium te komen.”

Podcasts

De kwartiermaker zet ook podcasts in. Zo sprak hij in de zeer beluisterenswaardige podcast van 18 juli 2025 met Linda Creemers van huisartsenorganisatie Meditta en Niels Peulen van Punt Welzijn over Welzijn op Recept 2.0 in Weert. Met af een toe een verhelderende vraag bood de Raaf zijn gesprekspartners alle ruimte om te vertellen hoe zij Welzijn op Recept hebben opgezet en  verder hebben uitgerold. Ook dilemma’s en keuzes die gemaakt moeten worden, werden besproken, zoals neem je financiële- en GGZ-problematiek ook mee?

“Welzijn op Recept is een briljant concept. Ik wilde weten hoe het precies werkt en vooral hoe je het uitgevoerd krijgt. Hoe geef je handvatten om met de druk op de zorg om te gaan?”

In het kader van de laatste vraag organiseert de VWS-man ook sessies over digitale zorg.

Slimmer en anders

Hoe schalen we op naar een nieuw landelijk normaal?, dat is de vraag. “We hebben de neiging te blijven hangen in zoals we het altijd deden. Maar we moeten niet alleen slimmer, maar echt anders werken. Dat betekent ook dingen loslaten.” Kijk naar Welzijn op Recept: voor de huisarts een heel andere manier van werken, die vragen oproept als: ‘Verklein ik mijn handelingsruimte? Wat is mijn identiteit? Veel patiënten beschouwen de huisarts nog steeds als vertrouwenspersoon. “Dat kán goed zijn. Zo hoorde ik over een man die geen lucht kreeg. Zijn vrouw belde de huisarts die meteen een ambulance stuurde. Een beetje overdreven?, was mijn reactie. ‘Nee’, antwoordde de dokter. ‘Normaal belt hij altijd zelf. Als zijn vrouw belt, kan hij het zelf niet en is er iets heel erg mis. Een terechte conclusie waarmee hij het leven van zijn patiënt redde.”

Reset

Toch zijn volgens de kwartiermaker drie dingen nodig voor een succesvolle uitvoering van het IZA: allereerst ‘Re-activeer de mens’. “We hebben te veel alles gemedicaliseerd. Het is toch gek dat een specialist moet vertellen wat we ook zelf met wat nadenken wel weten? Of dat we bij grote levensgebeurtenissen meteen om psychologische hulp vragen?” Vervolgens ‘Redefinieer Wat is zorg?’ Wat verstaan we onder passende zorg, cruciale GGZ-zorg en normale jeugdzorg? En als derde: ‘Reorganiseer de hele zorgketen’. Omarm digitale innovaties, maak een beweging naar de voorkant, bevorder samenwerking tussen zorg en sociaal domein, help mensen thuis door ze te leren hoe ze met hulpmiddelen zelfstandig dingen kunnen doen.”

“Zorg is een schaars goed”, aldus de Raaf, “naastenliefde doet er toe, dat kunnen we niet afkopen. Met inwoners en professionals moeten we de zorg anders vormgeven en beschikbaar houden. Welzijn op Recept is een belangrijk concept om dat te realiseren.”

Voor meer informatie over de uitdagingen van samenwerken, download het ebook “Welzijn op Recept, de uitdaging van samenwerking tussen zorg en welzijn”

Voor meer succesverhalen download het boekje “Pareltjes van Welzijn op Recept”

Benieuwd naar meer kennis en ervaring uit de dagelijkse praktijk van Welzijn op Recept, volg ons dan op Linkedin