Grootste gezondheidswinst komt uit leefstijl en leefomgeving
Foto: Fenne Casteleijn
Fenne Casteleijn, huisarts in het Haagse Laakkwartier, is al sinds haar opleiding bezig met hoe welzijn en leefstijl een plek kunnen krijgen in het dagelijks werkleven als huisarts. Er zijn veel leefstijlgerelateerde problemen, maar er is te weinig aandacht voor in de spreekkamer en in de verwijzingen. Dat moet volgens haar anders, wil de huisartsenzorg toekomstbestendig blijven.
Het moet anders, maar hoe pak je dat aan als huisarts? Zeker in een wijk met een wat minder gunstige sociaal-economische positie waardoor bewoners eerder ziek zijn, een kortere levensverwachting hebben en waar veel sprake is van psychische problemen en verslavings- en multiproblematiek? Waardevolle ondersteuning daarbij komt van Hadoks, de organisatie van, voor en door huisartsen in de regio Haaglanden. “Die stelt visies en doelen op voor een toekomstbestendige eerstelijnszorg in die regio. Ik ben werkzaam bij het kwaliteitsteam Leefstijl en Preventie. Dit team kijkt vooral hoe leefstijl een plek kan krijgen voor de chronische patiënten in de ketenzorg. Maar je zou dat eigenlijk voor een veel grotere groep patiënten willen.”
Leefstijl veranderen
Daarom proberen ze ook de POH’s te betrekken: “Met kennislunches die we om de twee maanden organiseren, proberen we hen te informeren over leefstijlinterventies en te stimuleren om het Leefstijlroer te gebruiken. Daarnaast hebben we een gratis e-learning daarover beschikbaar gesteld. Wie de scholing succesvol heeft afgerond, krijgt een Leefstijlroer-blok voor op het bureau, om gemakkelijk het gesprek te openen over welzijn en leefstijl en als reminder om dit vaker te doen.”
Het Leefstijlroer helpt zorg- en welzijnsprofessionals om veranderingen in leefstijl en leefomgeving bespreekbaar te maken en patiënten te motiveren om gezondere keuzes te maken. Het is een gesprekstool, vergelijkbaar met het Spinnenweb van Positieve Gezondheid, dat ook binnen Welzijn op Recept veel wordt gebruikt. In beide komen verschillende aandachtsgebieden aan bod. De huisarts/POH/welzijnscoach neemt die met de patiënt door: ‘Waar ziet u zelf een probleem? Wat zou u willen verbeteren? En hoe zou u dat willen doen?’
“Als de patiënt niet wil veranderen, geven we wel informatie mee. Wil de patiënt wel het probleem aanpakken, dan verwijst de huisarts of POH naar het sociaal domein.”
Sociale kaart
Probleem daarbij is dat er heel veel organisaties actief zijn, ieder doet een stukje, zoals de buurtsportcoach, de gecombineerde leefstijl-aanbieders en de wijktafels. “Ik nodig ze uit in onze praktijk om ze beter te leren kennen en te kijken hoe we elkaar kunnen vinden. Met Hadoks zijn we nu bezig om per wijk een Leefstijlwaaier te maken, een volledige sociale kaart op wijkniveau.
Daarnaast zou het ook standaard mogelijk moeten zijn om naar die organisaties te verwijzen of ze makkelijk op te kunnen zoeken. Zoals bij Welzijn op Recept al gebeurt: daar kun je eenvoudig via Zorgdomein naar verwijzen en terugkoppeling krijgen.”
VrouwenBuurtLab
“In onze praktijk zagen we vaak verwijzingen naar bewegen. Aanvankelijk zijn we met de buurtsportcoach aan de slag gegaan. Maar veel vrouwelijke patiënten voelden een drempel bij wat er werd aangeboden, zij zochten meer een ‘beginnersgroep’ en die was er nog niet. Dus hebben we die beweegactiviteit opgezet bij het VrouwenBuurtLab. Een sportcoach geeft daar nu wekelijks beweeglessen om de gezondheid fysiek en mentaal te verbeteren. Voor de vrouwen is het een veilige plek, waar ze ook gemakkelijk verbinding kunnen maken met andere vrouwen. De eerste zes vrouwen heb ik er zelf heen gebracht, inmiddels doen achttien vrouwen mee.” Het idee is om deze beweegactiviteit voor het hele Laakkwartier toegankelijk te maken, aangemeld door de huisartsen of via via door enthousiaste verhalen van de deelneemsters.
Leefstijlarts
Dokter Casteleijn heeft het afgelopen jaar ook Leefstijlspreekuren gehouden: “Het waren vooral patiënten met overgewicht en obesitas, maar in principe zijn alle patiënten met leefstijlgerelateerde klachten welkom. Ik wil als huisarts graag meer weten van de patiënten dan alleen hun aandoening. Hoe voelt iemand zich, eet hij gezond, hoe gaat het thuis en sociaal gezien, beweegt hij of zij genoeg? Al die factoren dragen veel bij aan iemands gezondheid. Op het spreekuur informeer ik naar mogelijke oorzaken van het overgewicht en onderzoek hoe we die het beste kunnen aanpakken.”
Gezondheid registreren
Castelijn zou als huisarts ook gezondheid willen registreren, door bijvoorbeeld het ingevulde Leefstijlroer of Spinnenweb in het EPD op te nemen. “Het kan veel schelen als we weten wat voor patiënt tegenover ons zit. We zullen sneller een goede verwijzing naar het sociaal domein maken en de patiënt zal uiteindelijk minder vaak komen. We moeten van reactieve zorg, pas ingrijpen bij ziekte, naar proactieve zorg. Dat vergt wel een andere gespreksvoering en een ander, stimulerend computersysteem.
De grootste gezondheidswinst komt nu niet meer van de medisch specialistische zorg, maar van de persoonlijke leefstijl en iemands leefomgeving. Voor dat laatste zijn we afhankelijk van de lokale en landelijke politiek en wetgeving, maar aan leefstijl kunnen de eerstelijn en het sociaal domein zelf bijdragen.”
Voor meer informatie over de uitdagingen van samenwerken, download het ebook Welzijn op Recept, de uitdaging van samenwerking tussen zorg en welzijn
Voor meer succesverhalen download het boekje Pareltjes van Welzijn op Recept
Benieuwd naar meer kennis en ervaring uit de dagelijkse praktijk van Welzijn op Recept, volg ons dan op LinkedIn