Kracht van verhalen zit in vertellen én luisteren

foto: Gerdi Keeler (li) en Brenda van Dam (re)

Verhalen delen hoort bij de mens, ze verbinden en raken. Maar minstens zo belangrijk als verhalen vertellen, is het luisteren. Dat zien we ook in het gesprek van de doorverwezen inwoner met de welzijnscoach. In het spel Sharing Stories wordt de kracht van het vertellen én luisteren ten volle benut. Gerdi Keeler en Brenda van Dam vertellen hoe het spel werkt, wat het met de spelers doet en hoe het ingezet zou kunnen worden bij Welzijn op Recept.

Het spel werd ontworpen door Gerdi Keeler, verbonden aan Centrum Sociaal Vitaal. Dat ontwikkelt materialen voor professionals en vrijwilligers die senioren en volwassenen ondersteunen bij het herwinnen of vergroten van hun sociale vitaliteit en welbevinden. Verhalen, lees levenservaringen delen, staat daarbij centraal. Sharing Stories is daarvan een voorbeeld. “Dit spel is vooral bedoeld voor ouderen met een risico op emotionele eenzaamheid en een gebrek aan betekenisvol contact”, aldus Keeler. ”Zij hebben ook vaak een negatief beeld van zichzelf en van hun geleefde leven.”

Erkende interventie

Het spel werd getest in Maarssen-Breukelen en Almere. Corona was soms een belemmerende factor om de meest geschikte deelnemers te vinden, toch waren de resultaten mooi. Zo zei een oudere man: ‘Het was geen spel, het was een ervaring.’ De manager van een  serviceflat noemde Sharing Stories ‘cement voor onze organisatie’.

Sharing Stories is inmiddels een erkende interventie. Keeler en haar collega van Dam hebben daarvoor uitgebreid onderzoek gedaan naar hoe en waarom de interventie werkt en hoe die bijdraagt aan het verminderen van eenzaamheid. Van Dam: “Van elke stap moesten we duidelijk maken wat die doet. Het bleek dat zowel het vertellen als luisteren belangrijk zijn. We hebben inzicht gekregen in de impact van beide op de deelnemers als verteller en luisteraar.”

De kracht van vertellen

Hoe werkt het? Sharing Stories laat een groep van maximaal zes spelers de waarde van betekenisvol contact ervaren door positieve verhalen met elkaar te delen. Dat gebeurt in drie spelbijeenkomsten van 1,5 tot 2 uur met steeds een of twee weken ertussen. De deelnemers zitten rond een speelbord, een landkaart met daarop 6 levensfasen, van de jeugd tot ouder worden. De bijeenkomsten verlopen telkens op vrijwel dezelfde manier en bestaan uit twee vertelrondes. In de eerste (kennismakings-/oefen-)ronde nodigen groene, op het speelbord gelegde kaartjes de deelnemers uit iets over zichzelf te vertellen. Daarop staan vragen als Wat doe je om je goed te voelen? En Waar werd je deze week blij van? 

In de tweede ronde bepaalt een dobbelsteen de levensfase en een draaischijf met positieve woorden het thema waarover verteld wordt. In beide spelrondes vertellen de spelers om beurten over een positieve herinnering. Keeler: “Soms dringt alleen een pijnlijke herinnering zich op. Maar iets is nooit alleen maar positief of negatief. Het mag beide benoemd worden. De insteek is steeds: kunnen we er een positief element in vinden?“

De kracht van luisteren

Wie niet vertelt, zwijgt en houdt meningen, oordelen en adviezen voor zich. Er wordt geluisterd in stilte. Dat is belangrijk voor de verteller, omdat die zich gehoord en gezien voelt. Keeler: “Iedereen is gelijkwaardig, ieders verhaal doet ertoe.”

Maar de stilte is minstens zo belangrijk voor de luisteraars. Keeler: “Je eigen verhaal schuift naar de achtergrond. Je kunt in de schoenen van wie vertelt gaan staan, er komt ruimte voor een andere kijk op de verteller, voor empathie en respect.” Door te luisteren naar elkaars verhalen ontstaat er bovendien verbondenheid.

Aandachtig luisteren is ook belangrijk om goed vragen te kunnen stellen. Luisteraars krijgen ieder een stapeltje kaarten met daarop vragen geformuleerd. Als de verteller klaar is met zijn verhaal, mogen steeds drie luisteraars hem een vraag stellen. Het verhaal wordt daardoor verrijkt en verdiept. Van Dam: “Er ontstaat een positieve beweging, luisteraars gaan reflecteren op het verhaal, verbinden het misschien met hun eigen levensverhaal. De verteller kan anders naar zichzelf kijken. Hoe je naar jezelf kijkt, ligt namelijk niet vast, het verandert onder invloed van verhalen, van jezelf en van anderen. Verhalen bevatten universele thema’s waartoe we ons kunnen verhouden, die ons verrijken.”

De spelleider sluit elke spelbijeenkomst af met evaluerende vragen als: Wat neem je mee van deze sessie, wat heeft je geraakt? Bij de derde bijeenkomst inventariseert hij of er behoefte is aan meer, zoals het spel opnieuw spelen, extra ondersteuning of begeleiding naar activiteiten.

Inzet bij Welzijn op Recept

Mensen met eenzaamheidsproblematiek en gebrek aan betekenisvol contact, de doelgroep van Sharing Stories, worden vaak doorverwezen naar Welzijn op Recept. Het spel zou daarom ook ingezet kunnen worden bij deze interventie. De welzijnscoach zou uit de naar hem/haar doorverwezen inwoners geschikte kandidaten kunnen selecteren voor het spel als activiteit. De welzijnscoach kan na training ook zelf als spelleider fungeren en aan het eind van het spel aan de verwijzers de ervaringen en eventuele vervolgstappen terugkoppelen.

Voor meer informatie over Sharing Stories klik hier

Voor meer succesverhalen download het boekje “Pareltjes van Welzijn op Recept”

Benieuwd naar meer kennis en ervaring uit de dagelijkse praktijk van Welzijn op Recept, volg ons dan op Linkedin