DE STAP naar gezonder-kaart goede tool voor Welzijn op Recept
foto: Ellen Kerssemakers en Jim Steenbakkers
Gemeenten in de regio Eindhoven en De Kempen kunnen sinds juni 2025 gebruik maken van DE STAP naar gezonder-kaart. Projectleider daarvan Ellen Kerssemakers en de mede-ontwerper Jim Steenbakkers, tevens projectleider Welzijn op Recept, vertellen hoe dit waardevolle hulpmiddel ingezet kan worden om inwoners te helpen stappen te zetten naar een fitter, gelukkiger leven.
DE STAP naar gezonder-kaart is de opvolger van de Morgen gezond weer op-kaart, die na de griepgolf van 2018 werd opgezet. Toen bleek dat te weinig gebruik gemaakt werd van vrijwilligersorganisaties, dat zorgverleners onvoldoende wisten wat er in de buurt te doen was en welke mensen en organisaties al betrokken waren. Inmiddels is dit initiatief van de gemeente Veldhoven uitgegroeid tot een brede coalitie van 161 organisaties, DE STAP-partners, die samenwerken aan welzijn en gezondheid van de inwoners van vijftien Oost-Brabantse gemeenten. Belangrijk hulpmiddel daarbij is DE STAP naar gezonder-kaart, die wordt uitgerold over deze gemeenten.
Daarmee kunnen zowel professionals en vrijwilligers als inwoners onderling aan de hand van zes thema’s in gesprek gaan om te werken aan gezonder leven en zich fitter en gelukkiger voelen.
Die thema’s zijn: Gezond en fit zijn, Mentaal sterk zijn, Zinvol leven, Genieten van het leven, Goed contact met anderen en Voor mezelf zorgen.
Wellicht ziet u overeenkomsten met de zes dimensies van het Spinnenweb van Positieve Gezondheid. “Door deze termen te gebruiken, wilden we het iets van onszelf maken en vooral de nogal verschillende terminologie in de regio gelijk trekken, zodat het aansluit bij het regionale digitale De STAP naar Gezonder-platform en alle samenwerkingspartners dezelfde taal zouden spreken”, aldus Kerssemakers.
Hoe werkt het?
De inwoner bekijkt zelf of samen met een familielid, vriend(in), vrijwilliger of zorgverlener de zes thema’s met bijbehorende kernwoorden en bedenkt hoe het gaat op elk van die thema’s door een van de gezichtjes (van somber via neutraal tot blij) te omcirkelen. Vervolgens vult de inwoner in wat hij/zij zelf of een ander al voor hem/haar doet voor zijn/haar geluk en gezondheid. Als laatste stap noteert de inwoner wat zij of hij graag zou willen gaan doen, voor zichzelf, maar ook voor een ander.
Kerssemakers: “Zeker bij zingevingsvragen denken mensen vaak dat ze niets meer te bieden hebben. Maar dat klopt niet. Ouderen bijvoorbeeld met een schat aan levenservaring en kennis hebben juist veel te bieden aan jongere generaties.”
Fysiek en digitaal
De kaart, bedoeld voor 18+, is er in een fysieke, papieren uitvoering en digitaal, als onderdeel van DE STAP-website. De fysieke kaart wordt door een breed scala aan professionele en vrijwillige partijen ingezet. Zo gebruiken vrijwilligers/dorpsondersteuners hem bijvoorbeeld bij huisbezoeken en begeleiders van Stichting Ontmoet en Groet bij de halfjaarlijkse evaluatie hoe het gaat met de gasten.
Welzijn op Recept
“DE STAP-kaart biedt ook gemeenschappelijke manieren voor huisartsen en welzijnsorganisaties om met inwoners in gesprek te gaan”, aldus Steenbakkers, “en is dus sterk gekoppeld aan Welzijn op Recept. De huisarts of POH verwijst op een van de zes thema’s en geeft de inwoner een papieren welzijnsrecept mee, dat als blocnote op het bureau ligt. Daarop staat de schijf met de thema’s en een link naar de website. Sommige huisartsen gebruiken die al tijdens het andere gesprek, andere vragen de doorverwezen patiënt de schijf thuis in te vullen en met de welzijnscoach te bespreken.” Kerssemakers: “Die kijkt met de inwoner naar dat thema, maar liefst ook breed naar de andere thema’s, om een totaalbeeld te krijgen.” Ook daarbij kan de kaart worden gebruikt. Steenbakkers: “Soms heeft de inwoner vooral behoefte aan een luisterend oor. De welzijnscoach kan daarna eventueel de inwoner vragen, terugkijkend naar het gesprek, de kaart in te vullen.”
Sociale kaart
De afgelopen tijd is hard gewerkt aan de sociale kaart per gemeente als inlegvel van de fysieke STAP-kaart. Een uitgebreidere sociale kaart staat op DE STAP naar gezonder-website, die in ontwikkeling is. Wie digitaal vaardig is, kan daar zelf aan de slag. De website past goed in het streven naar meer zelfregie, die ook in de gezondheidszorg bestaat. Kerssemakers: “Mensen helpen zelf na te denken: Hoe staat het ervoor? Wat zijn mijn behoeftes en wensen en hoe en waar kan ik die zelf realiseren? Bovendien moeten we als hulpverlener niet te veel voor de ander invullen. Inwoner kunnen andere keuzes maken en hebben soms verwerkingstijd nodig, waar wij meteen door willen.”
Groepsgesprekken
Kerssemakers geeft trainingen in het gebruiken van DE STAP naar gezonder-kaart. Ook is een groepsworkshop ontwikkeld voor senioren, gegeven door welzijnswerk en/of vrijwilligers voor senioren, waarin zij individueel gaan werken met de kaart én in groepsgesprekken. “Dat kan best confronterend zijn, zeker voor ouderen die niet gewend zijn in een groep over hun gezondheid, behoeftes en wensen te praten.” Nu organiseert Kerssemakers dat nog grotendeels, maar het is de bedoeling dat er straks per gemeente een partij is die dat overneemt.
Voor meer informatie over de uitdagingen van samenwerken, download het ebook “Welzijn op Recept, de uitdaging van samenwerking tussen zorg en welzijn”
Voor meer succesverhalen download het boekje “Pareltjes van Welzijn op Recept”
Benieuwd naar meer kennis en ervaring uit de dagelijkse praktijk van Welzijn op Recept, volg ons dan op Linkedin