Welzijn op Recept voor inwoners aardbevingsgebied
foto: Petra Schipper
Petra Schipper, welzijnscoach in de Oost-Groningse gemeente Oldambt, zoekt naar een manier waarop Welzijn op Recept zou kunnen helpen bij de psychosociale ondersteuning van inwoners in het aardbevingsgebied. Kan de interventie, bij zoveel onzekere factoren, deze mensen wel kleur, zin en perspectief in hun leven geven? Of is Welzijn op Recept te klein voor het grote dat hier speelt?
“De problemen waar inwoners van het aardbevingsgebied mee worstelen vormen een complex geheel op meerdere fronten”, aldus Schipper. ”De jarenlange procedures rond de schadeafhandeling zorgen voor onzekerheid: in hoeverre wordt de schade hersteld en wanneer? Inwoners hebben inmiddels hele dossiers, hun leven staat in de wacht.” Ze voelen zich niet gehoord, of zoals een mevrouw het verwoordde in de documentaireserie De aarde beeft: ‘als dit in het westen was gebeurd, zou het al lang als de sodemieter zijn opgelost.’
“Met de parlementaire enquête kwam er erkenning dat al die jaren bij de gaswinning financieel gewin belangrijker was dan de veiligheid van de Groningers. Maar daarna was er weer stilte, het kabinet werd demissionair, er gebeurt weinig.” Dat voedt de onzekerheid en schaadt het toch al niet grote vertrouwen, zeker nu recentelijk de door staatssecretaris Vijlbrief gedane toezeggingen voor de komende jaren niet zo zeker bleken te zijn als verwacht.
Ook het gevoel van rechtvaardigheid is in het geding: bewoners van dezelfde straat of wijk krijgen verschillende bedragen voor schadeherstel, sommige huizen worden wel hersteld of gesloopt en herbouwd en andere niet. “Wat doet dat met een dorp? Soms heeft dat een dorp echt gespleten, buren of families zijn uit elkaar gedreven.”
Scheuren
Het gaat dus niet alleen om scheuren in de huizen, maar ook om scheuren in levens, in de meest fundamentele zaken van het bestaan: “Hoe kun je nog vertrouwen hebben in de toekomst als de veiligheid van jezelf en je dierbaren in het geding is omdat de bodem zakt, de muren scheuren en de fundering wankelt?” Een nieuw en hopelijk veilig huis is mooi. Maar het slopen van het oude huis, waar iemand geboren en opgegroeid is, zolang gewoond heeft, heeft een enorme impact: alsof het hele oude bestaan in een keer verdwijnt.
Psycho-sociale problemen
Zoveel jaren van spanning en aangetast worden in je bestaanszekerheid leiden onvermijdelijk tot psychosociale problemen en ‘dus’ tot verwijzingen naar Welzijn op Recept. Toch zien Schipper en haar collega-welzijnscoach relatief weinig inwoners die worstelen met aardbevingsgerelateerde problematiek. Hoe komt dat? “Huisartsen denken bij de verwijzing wellicht niet meteen aan aardbevingsproblematiek als oorzaak van de klachten. Begrijpelijk, want het maakt verschil of de patiënten wel of niet in het kerngebied wonen. Inwoners met meer bevingsschade bezoeken vaker de huisarts, zo blijkt uit onderzoeken. Maar ook inwoners zelf relateren hun klachten vaak niet aan aardbevingsproblematiek. En wordt er dan wel voldoende doorgevraagd?”
De Groningse mentaliteit werkt ook niet bevorderlijk: “Groningers, zeker de oudere generatie, zijn niet zulke praters. Ze vinden het lastig om emoties te delen of te zeggen: ‘hier heb ik recht op’.”
Welzijn op Recept
Wellicht is het ook nog te vroeg en zijn mensen meer praktisch bezig met schadeafhandeling, overleven en bestaanszekerheid. Normaal gesproken helpt Welzijn op Recept mensen weer kleur, zin en perspectief in hun leven te krijgen door deel te nemen aan activiteiten die hen die dingen bieden. “Maar werkt dat wel als zoveel onzekere factoren je leven beheersen en er nauwelijks zicht is op de toekomst? Is Welzijn op Recept te klein voor het grote dat in het aardbevingsgebied speelt?”
Toch ziet Schipper wel degelijk mogelijkheden: “Als welzijnscoach kunnen we bij de intake alerter zijn op een relatie met de aardbevingsproblematiek, meer ernaar vragen. Dat is een-op-een ondersteuning. Voor een groep kun je inzetten op bijeenkomsten rond zingeving en verlieservaringen, met vragen als ‘Hoe ga je om met het verlies van vertrouwde zekerheden van het leven vóór de aardbevingen? Wat bepaalt dan je kwaliteit van leven en hoe ga je verder?”
De Oldambtse welzijnscoach zou ook willen onderzoeken waar behoefte aan is, welke hulpvragen er zijn. “Ik weet dat die ook terechtkomen bij onafhankelijk inwonersondersteuners en geestelijk verzorgers, of indirect ter sprake komen. Inwoners starten ook zelf initiatieven. Hopelijk gaan we daarvoor meer samenwerken en als iets er nog niet is, dan samen iets moois maken.”
Gehoord worden
Een wezenlijk onderdeel van Welzijn op Recept zijn de gesprekken met de welzijnscoach. Je verhaal doen, terwijl er open en zonder oordeel naar je wordt geluisterd, maakt dat je je gehoord en gezien voelt, dat je ertoe doet. Juist hierin zou weleens het belang van de interventie kunnen liggen voor de inwoners binnen het aardbevingsgebied van Oldambt. Gelukkig wordt hun verhaal steeds meer gehoord: in diverse onderzoeksrapporten van de Rijksuniversiteit, zoals de serie Gronings Perspectief, kunstprojecten zoals die van fotografe Alice Wielinga en reportages en documentaires die ook landelijk worden uitgezonden.
Voor meer succesverhalen download het boekje “Pareltjes van Welzijn op Recept”
Benieuwd naar meer kennis en ervaring uit de dagelijkse praktijk van Welzijn op Recept, volg ons dan op Linkedin